Hoe kennisclips didactiek kunnen veranderen: Flipped Classroom

Esther van der Linde

Adviseur ICT in Onderwijs, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Bij de HAN is het afgelopen schooljaar een project uitgevoerd met als hoofdthema weblectures. Belangrijk doel van het project is hoe we het effectief gebruik van video in het onderwijs laagdrempelig kunnen maken voor docenten en studenten. Verschillende opleidingen hebben in het project geëxperimenteerd met het opnemen van colleges en kennisclips. Op basis van de resultaten van de pilots, gesprekken met collega instellingen in het land en  literatuur over de inzet van video hebben wij twee belangrijke conclusies getrokken:

-        Ontwikkel korte kennisclips ipv opnames van hoorcolleges

-        Maak deze kennisclips onderdeel van een actief, betekenisrijk leerarrangement.

Weblecture vs kennisclip

Het integraal opnemen van hoorcolleges en deze beschikbaar stellen als weblecture, levert  een meerwaarde omdat studenten altijd toegang hebben tot het materiaal, wanneer ze maar willen. Uit vele onderzoeken blijkt dat studenten dit waarderen.(Gommer & Bosker, 2008, Traphagan, Kushera & Kishi, 2009, Mckinney, 2008 en vele anderen). Maar het gehele  hoorcollege terugkijken is  erg lang en saai, en er verandert niets aan de didactiek. Studenten zitten nog te lang passief te consumeren, terwijl ze eigenlijk zelf actief aan de slag moeten met de lesstof. Het integraal opnemen van colleges kost de docent weinig inspanning, maar levert dus relatief maar weinig op. Daarbij komt dat het organisatorisch vaak lastig (roostering, op- en afbouw van opnamesets) of duur ( overal vaste opnamesets inbouwen) is. Nadeel is ook dat de docent niet gedwongen wordt na te denken over het onderwijskundig doel van de weblecture.

Voor de HAN zijn we dus op zoek naar een andere oplossing dan het integraal opnemen van colleges, namelijk de kennisclip. Een kennisclip is een kort filmpje waarin een docent (zonder publiek) de kern van een thema uitlegt, ondersteund met een bijv. powerpoint presentatie. Bekende kennisclips zijn die van docent Bob van den Brand die hiervoor verscheidene prijzen heeft gekregen. Zo’n kennisclip vergt natuurlijk voorbereiding van de docent. Hij moet een lang hoorcollege inkorten tot korte presentaties, zijn powerpointpresentatie bewerken en de clip opnemen.

Maar ook dan zijn we er nog niet. Want hoe ga je deze kennisclip inzetten?

The flipped Classroom

The flipped Classroom model is populair gemaakt door Salman Khan. Salman Khan is de man achter de http://www.khanacademy.org. In maart 2011 geeft hij een Ted presentatie waarin hij het principe achter de Khan academy uitlegt, het flipped classroom principe:

Sindsdien is het een populair begrip en wordt er veel over geschreven. (zie http://mast.unco.edu/programs/vodcasting/  en http://vodcasting.ning.com/ maar ook in Nederland   http://wilfredrubens.typepad.com/wilfred_rubens_weblog/2011/06/drieluik-the-flipped-class-in.html )

Het basis idee van flipped classroom is dat de kennisoverdracht thuis gebeurt, dmv een kennisclip en dat vervolgens het huiswerk in de les wordt gemaakt waar de docent bij is. Hierdoor kan de contacttijd effectiever gebruikt worden door samen te werken en vragen waar de student thuis geen antwoord op kan krijgen meteen te behandelen. Natuurlijk is wat hij verteld niets nieuws, al in 2000 schreven Lage, Platt & Treglia een artikel genaamd Inverting the classroom. En ook toen was het eigenlijk niet nieuw, want het sluit aan sociaal constructivistische principes dat lerenden zelf hun kennis moeten construeren door actief en met elkaar aan de slag te gaan met de leerstof. Maar het effectiever inzetten van de contacttijd spreekt mij erg aan.

Zoals bij de meeste onderwijsvernieuwingen met ICT, is de kans aanwezig dat men zich vooral focust op de ICT component en niet op het gehele leerarrangement. Zie bijvoorbeeld het artikel van Audrey Watters dat Wilfred Rubens recenseert op zijn weblog. Met de opmerking: ‘Deze bronnen (Khan Academy, kennisclips) moet je hergebruiken binnen een didactisch rijk leerarrangement’ slaat Wilfred Rubens wat mij betreft precies de nagel op de kop. Het gaat uiteindelijk om het ontwikkelen van betekenisvolle leerarrangementen. En contacttijd vrij maken door de kennisoverdracht te verplaatsen naar thuis, lijkt goede mogelijkheden te bieden voor nieuwe effectieve leerarrangementen.

Leerarrangementen met kennisclips

Hoe ziet een betekenisvol leerarrangement met kennisclips eruit?

Er zijn al een aantal ideeën en goede voorbeelden:

-        Jason Day experimenteert in zijn promotie onderzoek (een aanrader!) met 
    leerarrangementen met kennisclips. Hij laat de kennisclips bijvoorbeeld volgen door
    korte opdrachten over de leerstof in de kennisclips. In de les worden verschillende
    leeractiviteiten uitgevoerd, docentgeleide leergesprekken, groep activiteiten en
    individuele opdrachten.

-        Heino Logtenberg filosofeert op dit blog over de inzet van VLA’s

-        Jackie Gerstein beschrijft een flipped classroom model op het
    ‘User Generated Education weblog:

Bron: Jackie Gerstein, http://usergeneratededucation.wordpress.com/2011/06/13/the-flipped-classroom-model-a-full-picture/

De komende tijd gaan we binnen de HAN  op zoek naar mogelijke leerarrangementen met kennisclips. Omdat in een leerarrangement het doel en de lerende centraal staan, verwacht ik veel verschillende effectieve mogelijkheden te vinden.

Laagdrempelig

Een belangrijk doel van ons HAN videoproject is onderzoeken hoe we het effectief gebruik van video laagdrempelig kunnen maken. De pioniers redden zich met veel doorzettingsvermogen en enthousiasme. Maar ik wil graag dat alle docenten effectieve leerarrangementen met kennisclips kunnen ontwikkelen. Door inzicht te krijgen in mogelijke en onmogelijke leerarrangementen kunnen we docenten beter ondersteunen in de technische en didactische aspecten van kennisclips. En zo een stap maken naar het onderwijs van de toekomst.

Literatuur

-    Day, J. 2008, Investigating learning with weblectures, laatst bezocht 15 september2011 http://smartech.gatech.edu/xmlui/bitstream/handle/1853/22627/day_jason_a_200805_phd.pdf?sequence=1

-    Gerstein, J.  The flipped classroom, a full picture, laatst bezocht 15 september 2011 http://usergeneratededucation.wordpress.com/2011/06/13/the-flipped-classroom-model-a-full-picture/

-    Gommer, L.  & Bosker,M.,  2008, Video pilots UT

-    Lage, M., Platt, G. & Triglia, M., 2000, Inverting the Classroom: A Gateway to Creating an Inclusive Learing Environment, Journal of Economic Education, vol. 31, no.1, laatst bezocht 15 september 2011, http://www.jstor.org/stable/1183338

-    Logtenberg, H. Weblectures nee VLA, laatst bezocht op 15 september 2011  http://onderwijsinnovatie.blogspot.com/2011/06/weblectures-nee-vla.html

-    Rubens, W.  Drieluik the flipped class, laatst bezocht op 15 september 2011 http://wilfredrubens.typepad.com/wilfred_rubens_weblog/2011/06/drieluik-the-flipped-class-in.html

-    Rubens, W. De Khan Academy als alternatief is verarming van didactiek, laatst bezocht 15 september 2011, http://wilfredrubens.typepad.com/wilfred_rubens_weblog/2011/07/de-khan-academy-als-alternatief-onderwijssysteem-is-verarming-van-didactiek-in.html