Moord door serious gaming?

Jeffrey Janssen

Maak hem af! Schiet ze neer! Owned him! Sniper op 3! Ik heb artillery nodig!

Zomaar wat termen als je een willekeurige ruimte inloopt waar onze belangrijkste doelgroep een spelend samenzijn met behulp van computers heeft georganiseerd. Deze puberende LAN-party-gangers zijn alleen maar bezig met dood en verderf. Gelukkig nog wel virtueel, alhoewel een enkeling de grens naar de realiteit in zijn enthousiasme niet meer zo helder voor ogen heeft en de media weer bol staan met de verderfelijkheid van de direct te verbieden games.

Het gekke is dat die jongeren die de grens niet altijd even helder zien, én die ook niet doorslaan naar de toepassing in de realiteit, nou juist een belangrijk aandeel vormt van de aanmeldingen voor een opleiding tot officier of onderofficier bij de Nederlandse krijgsmacht.

Het duidelijkste en internationaal meest aansprekende voorbeeld hiervan is wel het spel America’s Army, dat door de Amerikaanse krijgsmacht is ontwikkeld. Dat is inmiddels verworden tot het meest succesvolle wervingsinstrument voor de aanwas van nieuwe recruten. Het spel wordt gratis aangeboden via Internet en wordt mede daardoor veelvuldig gespeeld. De uitblinkers in het spel worden door de krijgsmacht uitgenodigd voor een werving en selectie gesprek. En als je behoort tot de beste van het virtuele elitecorps, dan zorgt je grootheidswaanzin er wel voor dat je je dat ook wilt voelen (en ook bent natuurlijk!) in real life… Aldus… weer een nieuwe recruut. Missie voltooid!

Het kost vervolgens wel even wat tijd om de ‘geromantiseerde’ virtuele wereld uit hun systemen te krijgen, er echte soldaten van te maken en hen de juiste gevechtsdoctrines mee te geven. Maar uiteindelijk bewijzen ze zich aan het front en dragen mede zorg voor het veilige en vrije gevoel van hele bevolkingsgroepen. Klinkt allemaal aardig, maar waar gaat het dan mis hoor ik u denken…

Op het moment dat de eerste militaire basisvaardigheden achter de rug zijn staan we en masse te zwaaien met allerlei technologische ontwikkelingen binnen het onderwijs. Waarom? Omdat we met zijn allen willen hypen. We willen rennen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan, om maar eens met de woorden van een bekende Nederlandse kinderrechtenactivist te spreken. Stilstand is achteruitgang. Alhoewel… we zij de laatste jaren in ons vakgebied volgens mij heel hard bezig ons te ‘verhypen’ (vergelijk: slikken en verslikken), getuige de dalende economische waarde van ons onderwijs. Maar dat terzijde. Terug naar waar het mis ging. De hogere onderwijseconomie laat ik graag over aan een volgende blogger. I dare you!

We trakteren de pas gemilitariseerde jongeren op iets waarvan de meeste al jaren fervent aanhanger zijn: een game! Maar dan onder de voorwaarde dat ze eerst luisteren hoe we willen dat ze het spel spelen. En daarmee is de game serious geworden. In ieder geval in de optiek van de enthousiaste docent, want de game was al een tijdje hele serious shit in de wereld van de spijkerbroeken.

Dat brengt mij op de kern van mijn betoog: het negatief leereffect van het gebruik van (commerciële) games als serious games in het militair (hoger) onderwijs.
De vraag is namelijk of je een missie gewonnen hebt als je alle gegijzelden hebt bevrijd.
De makkelijkste manier is zoveel mogelijk soldaten op een huis af laten rennen en uiteindelijk blijven er wel een paar over die voor de bevrijding kunnen zorgen. Dat we en passant 80% van onze collega’s kwijt zijn geraakt in de strijd, mag de pret niet drukken. Missie geslaagd!

Daarbij is er geen game, hoe serious die ook bedoeld is, die de emoties kan benaderen van een soldaat die zijn gewonde maatje in veiligheid moet brengen waarbij de kogels hem om de oren vliegen. De angst en de overlevingsdrang laten zich nu eenmaal niet vatten in een spel, hoe realistisch deze soms ook zijn opgezet.

Nu zou men kunnen denken dat ik tegen het gebruik van serious games ben, maar het tegendeel is waar. Alle doctrines binnen de meeste vakgebieden kunnen wat mij betreft niet beter aangeleerd worden op een manier die de meeste jongeren aanspreekt, waardoor de intrinsieke motivatie om te leren gestimuleerd wordt. We moeten er alleen voor waken dat de grens tussen de realiteit en de virtuele wereld niet te zeer vervaagd. De feedback en de reflectie op het geleerde moeten zeer nadrukkelijk onderdeel van het curriculum zijn bij het gebruik van serious games als leermiddel.